De discussie
of het basisinkomen een goed idee is, wordt de laatste tijd regelmatig
aangezwengeld en op enkele plekken ook al uitgeprobeerd. Een interessante
ontwikkeling, al zitten er natuurlijk nog heel wat haken en ogen aan.
Waarom juist
nu? Omdat er door de flexibilisering van de arbeidsmarkt steeds meer
economische onzekerheid ontstaat. Zo komen er steeds meer zzp-ers en bij
sommige beroepen, zoals bijvoorbeeld de postbezorgers, is die constructie
twijfelachtig. Ook zullen er door de technologische ontwikkelingen steeds meer
banen verdwijnen, omdat deze worden overgenomen door robots en slimme software.
Dat laatste zie je vooral gebeuren met eenvoudig werk en met boekhoudkundige
taken. Voldoende banen zijn er straks eenvoudigweg niet meer en vele daarvan
worden ook nog eens onderbetaald, waardoor mensen er niet van kunnen
rondkomen.
Als vangnet
hebben we onze sociale zekerheidswetten, maar die zijn gebaseerd op inkomens-
en gedragstoetsen. De controle hiervan vergt echter een enorme bureaucratie en kost
veel mankracht. Is die niet op een
betere manier in te zetten?
Voordelen van een basisinkomen zijn
dat er minder energie gestoken hoeft te worden in het vinden van een betaalde
baan, terwijl er steeds minder vaste banen zijn. Op andere vlakken, zoals in de
zorg, kinderopvang en buurtinitiatieven, kan er juist veel meer ontstaan. In Canada heeft men
het bij een kleine groep uitgeprobeerd en wat bleek: deze mensen besteedden
meer tijd aan de zorg voor anderen, aan samen koken en eten, aan kunst, muziek
en zelfontplooiing. Een bijkomend voordeel is dat er meer waardering ontstaat
voor andere bijdragen aan de maatschappij dan alleen de economische. Uit de
verschillende experimenten met het basisinkomen blijkt dit ook het geval te
zijn. Mensen voelen zich creatiever en gelukkiger, omdat ze hun talenten en
vaardigheden kunnen inzetten op een
manier die bij hen past.
Alle lof
verdient dan ook de gemeente Nijmegen die onlangs een lokaal experiment met het
basisinkomen is gestart. Een deel van de uitkeringsgerechtigden krijgt
tijdelijk een basisinkomen zonder verdere verplichtingen en met de mogelijkheid
om iets bij te verdienen. In Groningen krijgt Frans Kerver op grond van
crowdfunding als eerste Nederlander een jaar lang basisinkomen. Beide zijn
bedoeld om ervaringen met het basisinkomen op te doen. Wat gaat er wel en niet
goed?
Een
voorwaarde om een verdergaande invoering hiervan mogelijk te maken is dat het
basisinkomen individueel moet zijn en hoog genoeg om redelijk van te kunnen
leven. Men denkt nu aan bedrag tussen de 1000 en 1500 euro. Bedenk daarbij wel
dat mensen onderling veel meer gaan regelen, ruilen en delen.
