donderdag 30 juni 2016

Basisinkomen biedt kansen


We leven in een transitietijd - ik schreef er al eerder over - waarin de snelheid van de technologische veranderingen vaak groter is dan het vermogen tot aanpassing. Hoe groot de voordelen hiervan ook mogen en kunnen zijn, niet iedereen kan hier even goed in mee. Mede door de snelheid van de informatierevolutie  zijn sommige vaardigheden, zoals veel ambachtelijk handwerk of routineklussen, niet meer zo nodig in deze tijd. Andere vaardigheden zijn inmiddels verouderd. Bovendien nemen robots en slimme software steeds meer taken van mensen over. Dat is bijvoorbeeld sterk het geval bij boekhoudkundige zaken en taken, maar ook in de zorg gebeurt dit al.

Er is dus minder vraag naar arbeidskrachten. Soms ook wordt vanuit besparingskosten eenvoudig werk uitbesteed aan landen waar de lonen een stuk lager liggen, zoals bijvoorbeeld in China of India. Het gevolg: er verdwijnen nogal wat banen! Om dit op te vangen worden er door de overheid miljarden in allerlei reintegratietrajecten gestopt, maar die slaan op de arbeidsmarkt lang niet altijd aan. Voor een groot gedeelte ook omdat er gewoon minder werk is. Maar het is blijkbaar moeilijk voor politici om hier eerlijk over te zijn.

Door deze ontwikkelingen komt het idee van een basisinkomen steeds weer terug. Mede als een antwoord op  de  grote veranderingen die nu eenmaal bij een overgangstijd horen.  Persoonlijk denk ik dat het uiteindelijk ook die kant opgaat, al zal het nog heel wat voeten in de aarde hebben voor het zo ver is, want het vraagt om een behoorlijke omslag in ons denken.

Toch stemmen de sociale experimenten op dit gebied hoopvol. Zo is er in het Canadese Dauphin aan 2500 gezinnen vier jaar lang een gratis basisinkomen gegeven, omdat men wilde weten: hoe reageren de mensen hierop? Wat doen ze ermee?  En wat bleek? Ze gingen inderdaad minder uren werken, maar niet de hele dag op de bank zitten, zoals vaak wordt gedacht.  Ze gebruikten hun geld om zich te ontwikkelen  of andere dingen te ondernemen. Ze begonnen bijvoorbeeld een kapsalon aan huis, een boekwinkeltje of garage.  Er ontstond als het ware een nieuwe kleine arbeidsmarkt, waarbij ook geruild en gedeeld werd.

Andere in het oog springende en misschien nog wel belangrijkere effecten waren dat getrouwde vrouwen  zelfstandiger werden en dat de depressies en geestelijke problemen in een rap tempo kelderden. Maar ook de fysieke klachten namen aanzienlijk af. Behalve dat het voor de mensen zelf aangenaam is, scheelt het ook weer een flinke kostenpost.
Het basisinkomen zou dus  best weleens een win-win situatie  kunnen betekenen. Ik heb er in ieder geval wel oren naar.