Oude en nieuwe economie

Het verschil  tussen de oude en nieuwe economie begint de laatste tijd steeds meer in het oog te springen. Althans dat valt mij op. Zo zijn er - geheel in de trant van de oude economie - nog steeds interim-bestuurders die voor het opknappen van een of andere managementklus één ton of meer per maand vangen. Vaak gaat het dan om het herstellen van de fout of missers van een andere duurbetaalde manager of directeur. Soms ook betreft het een ziekenhuis; dat is des schrijnender als je ziet hoe er aan de kant van de verzorgenden wordt beknibbeld.  

Maar gelukkig zie ik aan de andere kant veel jongeren die een totaal andere mentaliteit hebben en die al veel meer de nieuwe economie vertegenwoordigen: ze delen en wisselen openlijk hun kennis en vaardigheden uit, hoeven niet overal een torenhoog bedrag  voor te krijgen, doen dingen soms zelfs gratis en zijn voorstanders van Open Source.

Een wel heel mooi voorbeeld van dat laatste vond ik de net aan de Design Acadamy afgestudeerde Dave Hakkens. Hij ergerde zich aan de enorme berg afval die ontstaat, omdat we jaarlijks miljoenen elektrische apparaten weggooien en smartphones maken daar een behoorlijk deel vanuit. Dus ontwierp hij een smartphone die uit allerlei losse, inwisselbare onderdelen bestaat, zogenaamde Phoneblocks. Wil je iets uitbreiden, meer opslagruimte, een betere camera of moet je een onderdeel vervangen, omdat het stuk is, dan hoef je niet meteen een nieuwe telefoon aan te schaffen - terwijl het de grote bedrijven als Samsung en Apple daar juist om te doen is - maar kun je alleen het betreffende blok vervangen.

Een even opzienbarende als doeltreffende uitvinding, die een hoop minder elektronisch afval betekent. Daar ging het hem om, hij wilde een maatschappelijke bijdrage leveren (nieuwe economie).

Hij zat aan tafel bij DWDD en daar zeiden de gastheer en andere tafelheren meteen: daar moet je patent op aanvragen. En wel direct, zo spoorden zij hem aan, want anders gaat een ander ermee aan de haal (oude economie). Het antwoord van Dave: ‘Daar gaat het mij niet om. Als iemand die telefoon maakt, ben ik daar blij mee.’ Hij hoopte zelfs dat kleinere bedrijven hierdoor ook een kans op de smartphone-markt  zouden krijgen. 
De enige reden waarom hij een patent zou moeten aanvragen, zo realiseerde hij zich, is om te voorkomen dat zo’n miljardenbedrijf het  patent hiervoor zou willen kopen om het vervolgens in de ijskast te kunnen zetten. Zij zien hun omzet immers niet graag kelderen.   

Je stem laten horen loont

Met ageren en protesteren is het nodige te bereiken, zo is de laatste weken weer gebleken, zeker in dit internettijdperk waarin nieuws zich in een mum van tijd verspreidt en heel veel mensen bereikt. Mensen of organisaties die iets aan de kaak stellen, vinden gemakkelijk een groot gehoor en kunnen daardoor soms snel een omkeer bewerkstelligen.  

Zo trok de beroemde kok Jamie Oliver aan de bel om mensen ervan bewust te maken wat de vleesindustrie eigenlijk met het restvlees van koe en rund doet. Dat zit vol met allerlei bacteriën, zoals salmonella en E coli, en mensen kunnen daar ernstig ziek van worden. Dat vlees is niet geschikt voor menselijke consumptie en mag ook niet als zodanig worden verkocht. Toch zijn er handelaars die dit slechte restvlees eetbaar willen maken voor mensen: ze vermalen het tot gehakt en mengen het met normaal gehakt om er vervolgens burgers van te maken. De schadelijke  bacteriën doden ze door er ammoniak met water overheen te gooien. Inderdaad, dezelfde ammoniak waarmee we in huis ernstig vuile oppervlakten schoonmaken en waarvan alleen de reuk je al misselijk maakt. Niemand zou het in zijn hoofd halen om dit in z’n mond te gieten, maar het zit dus wel in de  burger die je eet! 

Nadat Jamie dit in het nieuws bracht, zijn McDonalds en andere grote fastfoodketens er onder druk van de publieke opinie snel mee gestopt.

Een bedrijf dat ook een tik op de vingers kreeg, was de Amerikaanse multinational Monsanto, die allerlei producten voor de landbouw produceert en inmiddels 90% van de zadenhandel in handen heeft. Ze hebben niet alleen een monopoliepositie, maar manipuleren ook veel landbouwgewassen, met name om deze bestendig te laten worden tegen het bestrijdingsmiddel dat zij zelf produceren: Round-up.

Verder veredelen ze planten via genetische manipulatie en dat doen ze nogal eens door er zelf een gen in te plakken. Hierdoor ontstaan gepatenteerde gewassen, waarvoor kleinere boeren geen geld hebben en die bovendien zo massaal geteeld worden dat er nog nauwelijks ruimte is voor andere gewassen. Ook legt Monsanto patenten op zijn gemodificeerde zaden. Hiermee drukken ze de kleine boeren en bedrijven steeds meer uit de markt.

In hun verlangen om alsmaar meer macht te krijgen proberen ze ook de Europese markt te veroveren, maar op 25 augustus werd hiertegen  in veel Europese steden gedemonstreerd. Met voorlopig een klein succes: vanwege alle negatieve commotie  besloten zij om de promotie van hun bedrijf in Europa voorlopig in de ijskast te zetten.

Je stem laten horen voor wat jij van waarde vindt, loont dus.