Dwarskijkers en frisdenkers

Deze keer wil ik eens aandacht besteden en een hulde brengen aan de VPRO, die in haar programma Tegenlicht  consequent aandacht besteedt aan de maatschappelijke kanteling die ons te wachten staat. Of liever gezegd die we eigenlijk met z’n allen teweeg zullen moeten  brengen, omdat het oude niet meer werkt, bestaande systemen te verstard zijn geraakt of  te veel op een dood spoor gekomen.  Bovendien is er technologisch inmiddels zoveel mogelijk en kunnen mensen elkaar via de nieuwe media zoveel gemakkelijker vinden dat de initiatieven om tot een meer duurzame en  sociale  maatschappij te komen met de dag toenemen. Op mijn blog heb ik hier al regelmatig verslag van gedaan.

Wat weer eens bleek in deze documentaire is dat het echt om talloze initiatieven gaat: van klein en simpel tot groot en veelomvattend. Dat maakt op zich niet uit, waar het om gaat, is  dat we de omslag naar een  meer verbindende  en duurzame maatschappij zelf zullen moeten creëren. Voorlopig is het nog een kleine voorhoede, maar deze groeit wel.

Om de noodzakelijke ingrijpende transitie tot stand te brengen zijn alle initiatieven op het gebied van duurzaamheid, spaarzaam omgaan met onze natuurlijke bronnen, verbondenheid, een menselijker maat en het heft in eigen hand nemen meer dan welkom. Of het nu gaat om een snackbarhouder die zijn oude frituurolie tot biodiesel verwerkt, iemand die zijn eigen huis geheel verduurzaamt of om mensen die hun eigen coöperaties oprichten. Wat allen bindt, is dat er een innerlijke noodzaak gevoeld wordt om anders met werk, onze omgeving, elkaar en de wereld om te gaan.

 

In de deze aflevering zijn het de schoonmakers die de werknemerscoöperatie Schoongewoon oprichten, zodat ze zelf hun tijd en werk kunnen indelen, maar ook gezamenlijk  beslissingen kunnen nemen over wat er moet veranderen, want zij staan tenslotte elke dag op de werkvloer en weten het beste waaraan het schort en hoe het beter kan.

Dat laatste is eigenlijk steeds het uitgangspunt. Ook bij Buurtzorg was dit het geval. Weg met de geld verslindende managementlagen, die vaak alleen maar verstikkend werken en de medewerkers het plezier in hun werk vergallen. Naar meer aandacht voor het eigen initiatief, de eigen vindingrijkheid &  creativiteit,  die zorgt voor duurzame oplossingen en nieuwe verbindingen. Daar zijn inderdaad dwarskijkers, frisdenkers, kantelaars en verbinders voor nodig. Goed van de VPRO dat ze er in elke aflevering weer een paar aan het woord laten. Als enige eigenlijk in het vrij platte televisielandschap. 

Lelijke groenten

Het belang van minder verspilling wordt door steeds meer mensen gezien. En dat geldt zeker voor het nodeloos weggooien van voedsel. Niet voor niets bestaat de voedselbank inmiddels al zo’n twaalf jaar. Vanwege de mindere economische omstandigheden moeten daar helaas ook steeds meer mensen gebruik van maken.

Maar op zich is het een goede ontwikkeling dat steeds meer mensen en bedrijven het zorgelijk vinden dat brood, pasta of melk die over de datum zijn, zomaar worden weggegooid. Vooral ook omdat die uiterste datum arbitrair is en eigenlijk voor de winkelier is bedoeld. Deze weet dan dat het product na deze datum nog een aantal dagen te eten is.  Maar ook de zogenaamde lelijke groenten, zoals  boontjes die te klein zouden zijn, prei waarvan de buitenste bladeren een lichtbruin randje krijgen of een beetje gebutste bananen, het is allemaal nog prima te eten. Dat beseft zelfs Albert Heijn, die onlangs een groentepakket met zogenaamde lelijke groenten  introduceerde.

Het is misschien marketing-technisch een handige zet, maar tegelijkertijd een belangrijke stap voor minder verspilling, als we het allemaal wat gewoner gaan vinden dat de aardappels en uien verschillend van grootte zijn, de boontjes of wortels soms raar of krom van vorm.  Hoogwaardig voedsel afkeuren alleen omdat het niet voldoet aan de cosmetische eisen is niet meer van deze tijd. Je zou dit voedsel ook voor dieren of vee kunnen bestemmen of er compost van maken. Gelukkig doen steeds meer mensen dit ook. En vroeger deed men natuurlijk niet anders.  

Maar ook door onderling groente en fruit te delen of te ruilen wordt onnodige verspilling tegengegaan. Maar dat geldt evenzeer voor boeken, kleding of huisraad om maar eens iets te noemen. Door allerlei deelplatforms op internet is dat gemakkelijker geworden en voor een behoorlijk aantal mensen ook al een goede gewoonte. Maar omdat niet iedereen even handig is met internet is er nu in Nijmegen het initiatief genomen tot een deelwinkel midden in het centrum van de stad. In deze winkel is niks te koop, maar wel kunnen mensen er onbenutte kennis, hulp en spullen met elkaar delen. Dat alles zonder portemonnee of pasje.  Bezoekers van deze winkel kunnen op een zogenaamde Deelwinkel Cadeaubon aangeven wat ze willen delen en daarbij kan het ook gaan om vaardigheden en talenten. Weer een verfrissend initiatief.