Basisinkomen

De discussie of het basisinkomen een goed idee is, wordt de laatste tijd regelmatig aangezwengeld en op enkele plekken ook al uitgeprobeerd. Een interessante ontwikkeling, al zitten er natuurlijk nog heel wat haken en ogen aan.

Waarom juist nu? Omdat er door de flexibilisering van de arbeidsmarkt steeds meer economische onzekerheid ontstaat. Zo komen er steeds meer zzp-ers en bij sommige beroepen, zoals bijvoorbeeld de postbezorgers, is die constructie twijfelachtig. Ook zullen er door de technologische ontwikkelingen steeds meer banen verdwijnen, omdat deze worden overgenomen door robots en slimme software. Dat laatste zie je vooral gebeuren met eenvoudig werk en met boekhoudkundige taken. Voldoende banen zijn er straks eenvoudigweg niet meer en vele daarvan worden ook nog eens onderbetaald, waardoor mensen er niet van kunnen rondkomen. 

Als vangnet hebben we onze sociale zekerheidswetten, maar die zijn gebaseerd op inkomens- en gedragstoetsen. De controle hiervan vergt echter een enorme bureaucratie en kost veel mankracht.  Is die niet op een betere manier in te zetten?

Voordelen van een basisinkomen zijn dat er minder energie gestoken hoeft te worden in het vinden van een betaalde baan, terwijl er steeds minder vaste banen zijn. Op andere vlakken, zoals in de zorg, kinderopvang en buurtinitiatieven, kan er  juist veel meer ontstaan. In Canada heeft men het bij een kleine groep uitgeprobeerd en wat bleek: deze mensen besteedden meer tijd aan de zorg voor anderen, aan samen koken en eten, aan kunst, muziek en zelfontplooiing. Een bijkomend voordeel is dat er meer waardering ontstaat voor andere bijdragen aan de maatschappij dan alleen de economische. Uit de verschillende experimenten met het basisinkomen blijkt dit ook het geval te zijn. Mensen voelen zich creatiever en gelukkiger, omdat ze hun talenten en vaardigheden kunnen inzetten  op een manier die bij hen past.

Alle lof verdient dan ook de gemeente Nijmegen die onlangs een lokaal experiment met het basisinkomen is gestart. Een deel van de uitkeringsgerechtigden krijgt tijdelijk een basisinkomen zonder verdere verplichtingen en met de mogelijkheid om iets bij te verdienen. In Groningen krijgt Frans Kerver op grond van crowdfunding als eerste Nederlander een jaar lang basisinkomen. Beide zijn bedoeld om ervaringen met het basisinkomen op te doen. Wat gaat er wel en niet goed?

Een voorwaarde om een verdergaande invoering hiervan mogelijk te maken is dat het basisinkomen individueel moet zijn en hoog genoeg om redelijk van te kunnen leven. Men denkt nu aan bedrag tussen de 1000 en 1500 euro. Bedenk daarbij wel dat mensen onderling veel meer gaan regelen, ruilen en delen.